برای کدام آزمایش ها باید ناشتا باشیم؟

ناشتا بودن با زمان مشخص جهت انجام برخی آزمایش ها مانند آزمایش قند خون ناشتا، تری گلیسرید، کلسترول و غیره الزامی است. خوردن غذا می تواند منجر به تغییر در مقادیر آزمایش شود و در صورتی که پزشک بیمار را قبل از آزمایش، ملزم به ناشتا بودن کند، بیمار باید این مسئله را رعایت کند.
ناشتا بودن یعنی چه؟
منظور از ناشتا بودن این است که هر غذایی که معمولاً در شب قبل مصرف می کرده اید، بخورید و پس از آن از خوردن هر گونه ماده غذایی پرهیز کنید. در برخی آزمایشات خوردن آب در شب قبل از آزمایش به مقدار رفع تشنگی مانعی ندارد، اما به هنگام صبح از خوردن و آشامیدن کاملاً خودداری کنید. در این مورد باید با پزشک خودتان مشورت نمایید. در طول مدتی که باید ناشتا باشید نباید دخانیات مصرف کنید.
برای آزمایش هایی مانند آهن خون یا خون مخفی در مدفوع، باید سه روز قبل، از مصرف هر گونه داروهای آهن دار و همچنین گوشت قرمز، جگر و… پرهیز کرده باشید.
چه آزمایش هایی ناشتا بودن لازم دارند؟
زمان لازم برای آزمایش چربی های خون ۱۴ ساعت، برای قند خون ناشتا ۱۲ ساعت و برای آزمایش هایی مانند اوره، آنزیم های کبدی، آهن سرم و هورمون ها نیز توصیه شده همان ۱۲ ساعت رعایت شود.
برای انجام تست های کبدی نیازی به ناشتا بودن نیست اما برای گرفتن نتیجه دقیق تر بهتر است حداقل چند ساعت ناشتا باشید. علاوه بر این، حداقل از سه روز قبل از انجام این آزمایشات نباید هیچ گونه تزریق عضلانی انجام دهید.
آزمایش هورمون های تیروئیدی نیازی به ناشتا بودن ندارد اما به دلیل تأثیر کدورت ناشی از خوردن چربی بر نتایج آزمایش، لازم است حداقل از سه ساعت قبل مواد غذایی مصرف نکنید.
برای پیشگیری از تأثیر گرسنگی زیاد نباید بیش از ۱۶ ساعت در حالت ناشتا باشید.
در مواقع ناشتایی باید از فعالیت های بدنی و ورزش خودداری کرد و لازم است بیماران در مدت ناشتایی از استعمال دخانیات، جویدن آدامس، مصرف قرص های نرم کننده گلو، شربت های سینه و فعالیت های بدنی نظیر ورزش به دلیل اینکه منجر به تحریک سیستم گوارش و تغییر در نتایج آزمایشات می شود، پرهیز کنند.
در برخی آزمایش ها زمان مهم است
برخی هورمون ها با نظر پزشک باید در سر ساعت مشخصی انجام شود مانند کورتیزول که ساعت ۸ صبح یا ۴ یا ۵ بعدازظهر نمونه گیری انجام می شود یا پرولاکتین که بسته به نظر پزشک در ساعت ها و فواصل زمانی خاصی نمونه گیری می شود زیرا مقادیر برخی هورمون ها در طول روز متفاوت است.
اندازه گیری برخی هورمون ها در روزهای مشخصی از ماه بسته به دوره قاعدگی بانوان با نظر پزشک نمونه گیری می شود مانند هورمون های جنسی که مقادیر آن ها در طول روزهای ماه متفاوت است.
اندازه گیری برخی عناصر خونی در طول حالات مختلف فیزیولوژیکی مختلف مانند حاملگی متفاوت است. بنابراین بهتر است آزمایشگاه را از وضعیت خود آگاه کرد.
اندازه گیری قندخون در دو نوبت
برای اندازه گیری قند خون ناشتا، باید ۸ ساعت از خوردن هر گونه مواد غذایی غیر از آب خودداری شود. تست قند خون ناشتا برای جلوگیری در تشخیص غلط باید در دو نوبت اندازه گیری شود.
قند خون طبیعی چقدر است؟
قند خون بین ۷۰ – ۹۹ میلی گرم در دسی لیتر طبیعی است. قند خون بین ۱۰۰ – ۱۲۵ مرحله پیش دیابت است. قند خون ناشتای بین ۱۱۰ – ۱۲۶ اختلال گلوکز ناشتا مطرح است. اگر قند خون ناشتا دو یا چند بار بالاتر از ١٢۶ میلی گرم در دسی لیتر باشد، تشخیص دیابت مطرح است.
نوشیدن آب در برخی آزمایش ها ایرادی ندارد
بیماران باید در شرایط ناشتایی از نوشیدن آب میوه، چای و قهوه پرهیز کنند، اما نوشیدن آب مانعی ندارد، مگر آن که محدودیت در مصرف آب توسط پزشک یا همکاران آزمایشگاه تذکر داده شده باشد؛ مثلاً در آزمایشات مربوط به چربی خون، نوشیدن آب ایرادی ندارد. بیماران باید ۸ تا ۹ ساعت قبل از آزمایش هیچ غذا یا آشامیدنی (به جز آب) نخورند و نیاشامند. این مدت ناشتایی در شب توصیه شده است، چرا که فعالیت های بدن به حداقل می رسد و مقادیر طبیعی در نمونه های صبح تعیین شده است.
بایدها و نبایدهای قبل از انجام آزمایش خون مخفی در مدفوع
گاهی اوقات خونریزی های مختلفی در بخش های مختلف دستگاه گوارش اتفاق می افتند که این مشکل به علت کم بودن با چشم قابل دیدن نیست، بنابراین باید با روش های آزمایشگاهی تشخیص داده شود و بهتر است این آزمایش در سه نوبت انجام و نمونه بلافاصله به آزمایشگاه ارسال شود.
نمونه مدفوع نباید با ادرار یا آب آلوده شود و ۲ تا ۳ روز قبل از آزمایش، رژیم غذایی فاقد سبزیجات خام (به خصوص شلغم و تربچه)، گوشت قرمز و گوشت سفید (مرغ و ماهی) رعایت شود.
مصرف داروهای آهن، ویتامین ث، ایندومتاسین، کلشی سین، آسپرین، بروفن و کورتون ها باید ۴۸ ساعت پیش از انجام آزمایش و دوره جمع آوری نمونه قطع شود.
در صورت خونریزی از لثه در حین تمیز کردن دهان و دندان طی ۴۸ ساعت پیش از انجام آزمایش، از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن اجتناب کنید.
بیماران می توانند بعد از انجام نمونه گیری رژیم غذایی عادی و فعالیت روزانه خود را شروع کنند.